U vremenu kada se reči sve više relativizuju, a nacionalne vrednosti gube na značaju, dr Zoran Avramović se ističe kao hrabar pojedinac koji neumorno traganje za istinom. Sociolog i analitičar srpske intelektualne istorije, Avramović je bio svedok i učesnik u raznim ključnim događajima, od Ustava 1974. pa do današnjih dana, kada se suočavamo sa krizom identiteta. Njegovi radovi o Milošu Crnjanskom, obrazovanju i političkoj kulturi predstavljaju značajne temelje za razumevanje savremene Srbije.
U razgovoru, Avramović postavlja suštinska pitanja o ulozi intelektualca danas, o krhkosti srpskih institucija i o tome kako se obnavlja svest o sebi nakon decenija cenzure i samoporicanja. Govoreći o svom putu, Avramović objašnjava kako je prošao kroz tri politička i kulturna razdoblja: socijalističko samoupravljanje, raspad Jugoslavije i trenutno traganje za srpskim identitetom.
Kao kritički mislilac, od početka svoje karijere, isticao je važnost identiteta. U tom kontekstu, njegovo istraživanje o Milošu Crnjanskom je posebno značajno. Tokom socijalizma, Crnjanski je bio marginalizovan i zabranjivan zbog svojih političkih stavova. Avramoviću je bilo fascinantno kako je jedan od najvažnijih pisaca srpske književnosti bio gurnut u stranu, te je odlučio da istraži i piše o njemu. Njegove knjige su doprinele da se skine ideološka mrlja sa Crnjanskog, predstavljajući ga kao autora koji stoji rame uz rame sa Andrićem.
Razgovarajući o Crnjanskom, Andriću i Ćosiću, Avramović naglašava razlike među njima, ali i povezanost kroz veličinu njihovog književnog dela. Dok je Andrić odustao od politike, Crnjanski je ostao aktivan i jasno izražavao svoje stavove. Ćosić, sa druge strane, prošao je kroz promene u svojoj političkoj orijentaciji. Avramović smatra da je važno razdvojiti umetničku autonomiju od političkih angažmana i da Crnjanskog delo ostaje nepromenjeno uprkos njegovim političkim stavovima.
Upitan o stanju srpske intelektualne elite, Avramović ističe da je osnovni kriterijum odnos prema nacionalnim vrednostima. U 19. veku, srpska elita se borila za naciju, dok se u 20. veku, mnogi intelektualci okrenuli jugoslavenskom identitetu, zanemarujući srpske interese. Ova konfuzija, prema njegovim rečima, dovela je do toga da je srpska elita ostala zarobljena u ideji Jugoslavije, dok su drugi narodi imali svoje nacionalne elite.
Avramović se takođe dotiče pitanja zašto su se Srbi odrekli sopstvene nacionalne svesti. Njegova diskusija sa Dobricom Ćosićem, koji je ukazao na to da je rešenje ovog pitanja ključno za razumevanje srpskog identiteta, naglašava duboku konfuziju koja i dalje vlada među Srbima. Kroz svoje analize, Avramović ne samo da istražuje prošlost, već poziva na preispitivanje sadašnjosti i budućnosti srpskog identiteta.
