Ministarstvo pravde Sjedinjenih Američkih Država pokrenulo je postupak za oduzimanje američkog državljanstva Kemalu Mrndžiću iz Bosne i Hercegovine, koji je ranije osuđen zbog ratnih zločina nad Srbima počinjenih u logoru Čelebići kod Konjica. Ova odluka dolazi nakon što su se pojavili dokazi o njegovom učešću u zlostavljanju zatvorenika tokom rata u Bosni i Hercegovini.
Prema saopštenju Ministarstva, tokom imigracionog postupka Mrndžić nije prijavio da je bio čuvar u ovom logoru, niti je otkrio prirodu i trajanje svoje vojne službe. Ministarstvo je naglasilo da je on prikrio i činjenicu da je učestvovao u zlostavljanju srpskih zatvorenika, što je dovelo do njegovog hapšenja i kasnije presude u Sjedinjenim Američkim Državama.
Zvaničnik ministarstva pravde, Bret Šumate, izjavio je da administracija predsednika SAD Donalda Trampa neće dozvoliti da osobe koje su učestvovale u progonu drugih koriste pogodnosti izbegličkog statusa i američkog državljanstva. Ova izjava ukazuje na odlučnost američkih vlasti da se obračunaju sa osobama koje su počinile ratne zločine, čak i ako su se sklonile u Sjedinjene Američke Države.
Mrndžić je u Sjedinjenim Američkim Državama, pred sudom u Bostonu, osuđen zbog prikrivanja svog učešća u progonu srpskih zarobljenika u logoru Čelebići, kao i zbog davanja lažnih izjava prilikom dobijanja američkog državljanstva. Prema informacijama iz Kancelarije državnog tužioca, on je obavljao dužnost nadzornika stražara u logoru, gde su se, prema svedočenjima preživelih, dešavali stravični incidenti.
Tokom suđenja, svedočilo je pet preživelih logoraša koji su opisali stravične uslove u logoru 1992. godine, kada je Mrndžić bio nadzornik. Oni su govorili o zatočeništvu u mračnim tunelima bez vazduha, višemesečnom boravku u nehumanim uslovima, gotovo gušenju u zatvorenim šahtovima, kao i o svakodnevnim i noćnim premlaćivanjima koja su sprovodili stražari koristeći bejzbol palice, drvene motike i kundake pušaka.
Mrndžić je, prema navodima, kasnije osmislio plan da napusti Bosnu i Hercegovinu, pređe u Hrvatsku i potom se prijavi kao izbeglica u SAD, koristeći izmišljenu priču. U Sjedinjene Američke Države primljen je kao izbeglica 1999. godine, a američko državljanstvo stekao je 2009. godine. Tokom svojih zahteva za azil i tokom intervjua, Mrndžić je lažno tvrdio da su ga srpske snage zarobile, ispitivale i zlostavljale, zbog čega navodno nije mogao da se vrati kući iz straha od daljeg progona.
Svedočenja su ukazala na to da je Mrndžić iskoristio svoje iskustvo kao progonitelj kako bi se lažno predstavio kao žrtva. Ovo je dodatno pojačalo sumnju u njegovu verziju događaja i stavilo ga u fokus američkih vlasti koje se bore protiv ratnih zločinaca u zemlji.
U januaru 2025. godine, Mrndžić je osuđen na kaznu dužu od pet godina zatvora u Sjedinjenim Američkim Državama. Ova presuda je deo šireg nastojanja američkih vlasti da se suoče s prošlošću iz ratova na Balkanu i da obezbede pravdu za žrtve ratnih zločina.
Odluka o oduzimanju državljanstva i presuda Mrndžiću predstavljaju važan korak u borbi protiv nekažnjivosti ratnih zločina i signal da se pravda može ostvariti čak i decenijama nakon počinjenih zločina. Američke vlasti nastavljaju da istražuju slučajeve ratnih zločinaca koji su se sklonili u SAD, kako bi se obezbedio pravni okvir za njihovo gonjenje i kažnjavanje.
